Sống đẹp
Văn hóa Sự kiện
Tiktok
Xã Y Tý, huyện Bát Xát (Lào Cai) là một trong những nơi được nhiều người lựa chọn làm địa điểm du lịch, trải nghiệm, tìm hiểu văn hóa. Không chỉ có cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng và hùng vĩ, xã Y Tý còn là nơi có văn hóa dân tộc và đặc sản vô cùng đặc sắc, một trong thứ đó phải kể đến loại bia truyền thống trăm tuổi của đồng bào Hà Nhì nơi đây.
Ở Y Tý, gia đình người Hà Nhì nào cũng biết nấu bia. Tuy nhiên, đi dọc khắp các thôn Mò Phú Chải, Choản Thèn, Lao Chải,…hỏi bà con nhưng ai cũng đều không biết loại bia này có từ bao giờ, chỉ biết thức uống này đã tồn tại qua bao thế hệ, “cha truyền con nối”, đời trước truyền lại cho đời sau cách thức làm.
Để làm nên loại bia này, người dân làm hoàn toàn thủ công và không phải chưng cất như rượu. Bia ở đây được người dân tỉ mẩn chọn nguyên liệu khi làm, công đoạn ủ bia cũng cầu kỳ và độc đáo.
Bia được làm từ gạo nếp trắng và nếp cẩm. Phải chọn loại gạo nếp thơm ngon, chắc mẩy và không được khô. Gạo nếp được đãi sạch, ngâm với nước từ đêm hôm trước khi nấu. Sau đó sẽ đồ thành xôi trong khoảng 1 tiếng. Khi xôi chín, người Hà Nhì trải xôi ra mẹt để làm nguội. Đợi đến khi xôi nguội, sẽ rửa qua xôi với nước đun sôi để nguội hoặc vẩy nước xuống mẹt để khi trộn men, men dính vào xôi được đều.
Men để ủ bia được làm thủ công từ hạt cây rừng, nghiền nhỏ trộn với bột gạo nếp và ủ trong rơm. Sau khi xôi nguội, rắc men trộn đều vào xôi, sau đó cho xôi vào trong thùng hoặc hũ sành, bịt kín lại trong vòng 7 ngày.
Khi phần cơm xôi lên men sẽ tiết ra nước cốt màu trắng ngà, vị ngọt dịu. Lúc này, người nấu sẽ thử xem vị bia đã vừa độ chưa, nếu vị bia có độ nặng hơn sẽ cho thêm nước đun sôi để nguội vào.
Càng ủ lâu, bia Hà Nhì sẽ chuyển màu từ trắng sữa sang vàng và uống càng ngon. Bia Hà Nhì có hương thơm và vị ngọt của gạo nếp, không nồng như những loại rượu hay bia khác. Bia ngon nhất khi ủ từ 1 tháng đến 2 tháng.
Bia Hà Nhì thường chỉ được người Hà Nhì sử dụng vào các dịp lễ, tết hoặc dùng để đãi khách.
Gia đình anh Phà Hờ Có ở thôn Lao Chải, xã Y Tý là một trong những hộ nấu bia để phục vụ các du khách ghé thăm Y Tý. Anh Có chia sẻ: “Trước đây, bia của người Hà Nhì chưa nhiều người biết đến, khi du lịch phát triển, mọi người được thưởng thức bia Hà Nhì nhiều hơn nên gia đình tôi đã nấu nhiều bia hơn để phục vụ du khách, vừa giữ thứ đặc sản truyền thống có từ lâu đời của người Hà Nhì không bị mất đi”.
Hải Ly
Theo dõi Văn Hóa Sự Kiện trên
