Liên Hợp Quốc vừa đưa ra mục tiêu và lộ trình thực thi cụ thể về giảm chi tiêu ngân sách, sắp xếp lại những cơ quan, tổ chức trực thuộc hệ thống.

Trong khuôn khổ hình thức một Bản ghi nhớ (Bị vong lục), Liên Hợp Quốc (LHQ) vừa đưa ra mục tiêu và lộ trình thực thi cụ thể về giảm chi tiêu ngân sách, sắp xếp lại những cơ quan, tổ chức trực thuộc hệ thống.
Người phụ trách kiểm soát và giám sát trong LHQ, ông Chandramouli Ramanathan yêu cầu những cơ quan và tổ chức này cho đến ngày 13/6 tới đệ trình kế hoạch cụ thể về tiết kiệm chi tiêu ngân sách, cơ cấu lại bộ máy tổ chức. Việc này là một phần trong Sáng kiến cải tổ nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập LHQ (UN80) được Tổng Thư ký Antonio Guterres đưa ra hồi tháng 3 vừa qua.
Mục tiêu của UN80 là nâng cao hiệu quả hoạt động của LHQ và cải tổ thể chế. Trong Bản ghi nhớ nói trên, LHQ yêu cầu các cơ quan và tổ chức thành viên đề xuất những biện pháp về cải cách thể chế và tiết kiệm chi tiêu ngân sách.
Mục đích đề ra về tiết kiệm chi tiêu ngay từ năm 2026 tới tiết kiệm từ 15% đến 20% ngân sách hoạt động hàng năm (hiện là 3,72 tỷ USD) và cắt giảm từ 2.800 đến 14.000 nhân viên.
Cũng theo đó, sẽ có nhiều cơ quan, tổ chức trong hệ thống LHQ bị xóa bỏ hoặc sáp nhập với nhau. Trong thực chất, đấy là cuộc cải cách thể chế thật sự đối với LHQ mà mức độ sâu rộng chưa từng thấy trong lịch sử.
Tiết kiệm chi tiêu ngân sách là một lý do quyết định nhưng không phải duy nhất buộc LHQ phải tiến hành cải tổ thể chế thật sự. Sự cần thiết phải tổ chức, cơ cấu lại LHQ rất cấp thiết và việc tiết kiệm chi tiêu ngân sách không thể tránh khỏi.
Chính trị, an ninh, kinh tế và thương mại thế giới cũng như quan hệ quốc tế diễn biến phức tạp, bị chi phối bởi nhiều đối tác trong thế giới bị phân rẽ sâu sắc khiến cho vai trò của LHQ bị phần nào lu mờ; ảnh hưởng bị suy giảm mà chỉ khi cải cách thể chế thật sự và cơ bản mới có thể phát huy được vai trò, sứ mệnh lịch sử của LHQ.
Tiết kiệm chi tiêu ngân sách hàng năm là bộ phận quan trọng của kế hoạch và sáng kiến cải cách thể chế này. Trên phương diện thực hành tiết kiệm chi tiêu ngân sách hàng năm, LHQ hiện trực diện hai vấn đề nan giải lớn.
Thứ nhất là nhiều thành viên LHQ không thực hiện đầy đủ hoặc thực hiện chậm trễ nghĩa vụ đóng góp tài chính cho ngân sách thường niên, tình trạng này lại còn đã kéo dài từ 7 năm nay. Theo LHQ, trong số 193 thành viên hiện tại thì năm 2024 chỉ có 152 thành viên hoàn thành đầy đủ nghĩa vụ đóng góp tài chính cho ngân sách thường niên.
Vấn đề lớn thứ hai là Mỹ vốn cam kết đảm trách đóng góp 22% cho ngân quỹ hàng năm của LHQ, tức là gần một phần tư, hiện thuộc diện những thành viên không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đóng góp tài chính. Chính quyền mới ở Mỹ không những không có chủ định thực hiện đầy đủ các cam kết và nghĩa vụ tài chính cho LHQ, mà còn công khai thể hiện không coi trọng.
Cho nên cải cách thể chế trở nên càng thêm cấp thiết và bắt buộc đối với LHQ. Không cải cách thể chế, thực hành tiết kiệm chi tiêu ngân sách, LHQ không thể sử dụng hiệu quả nhất những nguồn tài chính và thực lực có được để thực thi thành công sứ mệnh lịch sử của mình trong bối cảnh hiện tại.
Cải cách thể chế như thế đương nhiên ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của LHQ. Cũng chính vì thế mà LHQ cải tổ càng cơ bản và sâu rộng thì trách nhiệm, sự tham gia tích cực của các thành viên càng thêm lớn.