Theo quy định giảm tuổi hưởng trợ cấp hưu trí của Luật Bảo hiểm xã hội 2024, từ ngày 1/7 tới, cả nước sẽ có khoảng 1,5 triệu người trong độ tuổi từ đủ 75 đến 80 tuổi thuộc diện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Đây thực sự là điểm ưu việt của Luật mới, giúp mở rộng lưới an sinh, nâng cao chất lượng cuộc sống của người cao tuổi.
Người cao tuổi khấp khởi mong chờ
Năm nay, bà Nguyễn Thị Bé (ở Hoài Đức, Hà Nội) 75 tuổi còn ông An chồng của bà 78 tuổi. Trước đây, vợ chồng bà Bé làm công nhân cầu đường nhưng do công việc vất vả, sức khỏe không đảm bảo nên vợ chồng bà đã nghỉ việc, hưởng chế độ bảo hiểm một lần từ năm 1990.
Lăn lộn với nhiều công việc tự do nhưng cuộc sống của vợ chồng bà cũng chỉ đủ trang trải cuộc sống chứ không có tiền tích lũy. Hiện, vợ chồng bà sống chủ yếu nhờ vào sự hỗ trợ của con cháu nên chi tiêu tuổi già hết sức hạn hẹp
Biết tin từ ngày 1/7 tới đây, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 có hiệu lực thi hành, trong đó có quy định về giảm độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, bà Bé khấp khởi trong lòng vì chỉ vài tháng nữa là vợ chồng bà sẽ được nhận trợ cấp mức 500.000 đồng/tháng, thay vì phải chờ thêm 5 năm nữa đối với bà và 2 năm nữa đối với chồng bà, như quy định của Luật cũ.
“Mỗi tháng, hai vợ chồng tôi sẽ có thêm 1.000.000 đồng. Đây không phải là món tiền lớn, nhưng với những người già không có lương hưu, phải sống nhờ chu cấp của con cái như chúng tôi thì đây là một khoản rất cần thiết và đáng quý”- bà Bé bộc bạch.

Tương tự, bà Nguyễn Thị Hường (ở quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) vốn từng là công nhân dệt nhưng nghỉ việc giữa chừng nên hiện nay không có lương hưu.Chồng mất sớm, con cái cũng khó khăn về kinh tế, nên ở tuổi 75, bà Hường vẫn tự mình kiếm sống bằng nghề bán trà đá.
“Chủ yếu khách quen đến ủng hộ tôi rau cháo qua ngày, chứ thu nhập không đáng bao nhiêu.Mà bình thường thì như vậy chứ lúc không bán hàng được là cuộc sống rất chật vật” – bà Hường chia sẻ.
Bà tỏ ra vui mừng khi ngày 1/7 tới đây sẽ được nhận trợ cấp hưu trí với mức 500.000 đồng/tháng. “Có thêm 500.000 đồng/tháng, tôi cũng sẽ có thêm một khoản để trang trải, và lúc trái gió trở trời không đi bán nước được thì cũng yên tâm hơn.Đây là nguồn động viên lớn đối với những người già không có lương hưu như chúng tôi”- bà Hường nói.
Vợ chồng bà Bé hay bà Hường là một số trường hợp trong khoảng 1,5 triệu người trong độ tuổi từ đủ 75 đến 80 tuổi thuộc diện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội 2024, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7 tới đây.
Hình thành lưới an sinh đa tầng
Theo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũ (nay là Bộ Nội vụ), qua thống kê cho thấy, ở nước ta, tuổi thọ bình quân của người hưởng lương hưu khoảng 78 tuổi, cao hơn 4 – 5 tuổi so với tuổi thọ bình quân chung của cả nước. Đặc biệt, tốc độ già hóa dân số của Việt Nam diễn ra rất nhanh.
Dự báo trong năm 2025, cứ 6 người trong độ tuổi lao động (15 – 59 tuổi) thì chỉ mới có 1 người ngoài độ tuổi lao động. Tuy nhiên, đến năm 2055, cứ 2 người trong độ tuổi lao động sẽ phải hỗ trợ 1 người ngoài tuổi lao động
Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũ (nay là Bộ Nội vụ) cũng đánh giá, hiện nay đời sống người cao tuổi ở nước ta từng bước được cải thiện, song đa số họ không có tích lũy, thu nhập thấp, một bộ phận cuộc sống phải dựa vào con cháu; nhiều trường hợp sống độc thân, cô đơn không nơi nương tựa
Trong số người cao tuổi tại Việt Nam, 73% không có lương hưu hay trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng, đang phải đối mặt với nhiều khó khăn trong cuộc sống và phải sống phụ thuộc vào con cái
Đáng chú ý, qua tổng kết Luật Bảo hiểm xã hội 2014 cho thấy độ bao phủ chính sách bảo hiểm xã hội vẫn còn khoảng trống. Theo đó, còn khoảng 8 triệu người cao tuổi chưa được thụ hưởng chính sách hàng tháng, dẫn đến cuộc sống vô cùng khó khăn.
Xuất phát từ thực trạng trên, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 cải cách toàn diện, thể chế hóa 25 nội dung trong Nghị quyết số 28-NQ/TW (về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội).
Theo đó, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 hạ độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội từ 80 tuổi xuống 75 tuổi. Một số đối tượng giảm tuổi hưởng xuống 70 tuổi.Bên cạnh đó, nâng mức hưởng lên 500.000 đồng/người/tháng từ 1/7/2025.
Như vậy, khi Luật Bảo hiểm xã hội 2024 có hiệu lực từ ngày 1/7 tới đây, cả nước sẽ có khoảng 1,5 triệu người trong độ tuổi từ đủ 75 đến 80 tuổi thuộc diện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội 2024.
Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội tính toán, việc triển khai chính sách này dự kiến năm 2025 kinh phí tăng thêm là 4.500 tỷ đồng. Ước tính tổng kinh phí cả giai đoạn 2025 – 2030 là 40.500 tỷ đồng.
Đánh giá về tác động của chính sách, bà Nguyễn Thị Lan Hương – nguyên Viện trưởng Viện Khoa học – Lao động và Xã hội (thuộc Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội trước đây) cho biết, đưa tầng hưu trí xã hội gắn vào hệ thống bảo hiểm xã hội để hình thành lưới an sinh đa tầng là điểm ưu việt của luật mới.
Theo bà Hương, trong hệ thống hưu trí đa tầng, thì tầng thấp nhất là hưu trí xã hội. Hệ thống đa tầng đảm bảo an sinh về già cho người lao động.
Hiện, dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều Luật Bảo hiểm xã hội về hưu trí xã hội đang được lấy ý kiến rộng rãi, trong đó nêu rõ: Công dân Việt Nam được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi có đủ các điều kiện gồm: Từ đủ 75 tuổi trở lên; không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng, trừ trường hợp khác theo quy định của Chính phủ; có văn bản đề nghị hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo thì được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi.
Về mức trợ cấp hưu trí xã hội hàng tháng, Bộ LĐTBXH đề xuất mức 500.000 đồng/tháng. Trường hợp đối tượng hưởng trợ cấp hưu trí xã hội đồng thời thuộc đối tượng hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng, thì được hưởng chế độ trợ cấp cao hơn
Đối tượng đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội hàng tháng khi chết được hưởng chế độ hỗ trợ chi phí mai táng với mức là 10 triệu đồng.