Tranh dân gian Hàng Trống là một trong những dòng tranh độc đáo, mang đậm tính thẩm mỹ và giá trị văn hóa của người Hà Nội xưa. Thời gian qua, Ủy ban nhân dân (UBND) phường Hàng Trống (quận Hoàn Kiếm) đã có nhiều hoạt động thiết thực, góp phần bảo tồn, quảng bá dòng tranh dân gian Hàng Trống.
Nhiều hoạt động ý nghĩa
Trên địa bàn phường Hàng Trống tập trung nhiều di tích lịch sử văn hoá tín ngưỡng có giá trị như: Đình Nam Hương, Đền Phủ Ủng, Đình Phả Trúc Lâm… Bên cạnh đó còn có một dòng tranh dân gian của Hà Nội gắn với phố Hàng Trống xưa mang tên tranh dân gian Hàng Trống. Dòng tranh dân gian này đang dần bị mai một trong đời sống đương đại hiện nay.
Thời gian qua, thực hiện Nghị Quyết 09 của Thành ủy về Phát triển công nghiệp văn hoá, Chương trình 05 của Quận ủy về “Phát triển sự nghiệp văn hóa – xã hội”, Đảng ủy phường Hàng Trống đã cụ thể hóa bằng Chương trình công tác số 05, chỉ đạo UBND phường xây dựng Kế hoạch triển khai thực hiện về quản lý, phát huy giá trị các di tích, di sản văn hóa.
Để thực hiện có hiệu quả hơn, Đảng ủy phường chỉ đạo UBND phường xây dựng Kế hoạch thực hiện: “Dân vận khéo trong bảo tồn, quảng bá dòng tranh Hàng Trống gắn với phát huy giá trị di tích lịch sử văn hoá đình Nam Hương”. Từ đó, nhiều hoạt động đã được triển khai, tổ chức thực hiện có hiệu quả.
Cụ thể, UBND phường đã làm việc, vận động Nghệ nhân Lê Đình Nghiên – nghệ nhân duy nhất hiện nay về tranh dân gian Hàng Trống, cùng tham gia với các nghệ sĩ, hoạ sĩ, nhà chuyên môn về mỹ thuật có các buổi trao đổi, giao lưu, tìm hiểu về tranh dân gian Hàng Trống trong không gian di tích Đình Nam Hương.
Từ các buổi trao đổi, giao lưu, hướng dẫn của Nghệ nhân – Nghệ sỹ Lê Đình Nghiên, nhiều hoạ sĩ trẻ đã sáng tác những tác phẩm lấy cảm hứng từ dòng tranh dân gian Hàng Trống. Các tác phẩm đã được trưng bày ngay tại không gian di tích Đình Nam Hương, đón nhận nhiều sự quan tâm và dư luận tốt từ đơn vị truyền thông và của người dân. Có một số triển lãm nổi bật, để lại dấu ấn như: “Từ truyền thống đến truyền thống”; “Hổ dạo phố”; “Cõi tiên”…
Đặc biệt, trong dịp Tết Nguyên Đán Giáp Thìn 2024, UBND phường kết nối với nhóm “Họa gấm” vận động một số chuyên gia, nhà nghiên cứu nghệ thuật tham gia một chuỗi hoạt động văn hóa mang tên “Câu chuyện Hàng Trống xưa và nay” tại không gian di tích Đình Nam Hương. Sự kiện nhằm tôn vinh vẻ đẹp tranh dân gian Hàng Trống và không gian kiến trúc đậm chất tín ngưỡng của người Việt.
Bên cạnh các cuộc triển lãm, phường Hàng Trống còn phối hợp với các trường học tổ chức các hoạt động thực tế cho học sinh. Đặc biệt, phường vận động được Nghệ nhân Lê Đình Nghiên dành thời gian để giao lưu, truyền cảm hứng cho các em học sinh về tranh dân gian Hàng Trống tại Đình Nam Hương.
Qua đó, các em học sinh đã hiểu rõ hơn về lịch sử hình thành và phát triển của tranh dân gian Hàng Trống, các công đoạn làm tranh công phu của người nghệ nhân để làm ra bức tranh. Với những đặc điểm độc đáo và hấp dẫn, tranh Hàng Trống đã góp phần mang lại giá trị to lớn riêng có của mình. Đồng thời, khơi dậy sự yêu thích, trân trọng đối với nét đẹp văn hóa, ý thức được sự cần thiết của việc gìn giữ và bảo tồn dòng tranh dân gian này.
Ngoài ra, thời gian qua, phường Hàng Trống cũng đã trao đổi với bà Nguyễn Thị Thu Hòa – Giám đốc Bảo tàng Gốm sứ Hà Nội, tác giả cuốn sách “Dòng tranh dân gian Hàng Trống”, để tổ chức buổi ra mắt cuốn sách tới công chúng tại không gian di tích Đình Nam Hương.
Đưa tranh gần hơn đến với giới trẻ
Chủ tịch UBND phường Hàng Trống Đặng Minh Tuấn cho biết, từ những hoạt động cụ thể, thiết thực, thời gian qua, tranh dân gian Hàng Trống đã tiếp cận được với người trẻ. Giới trẻ hiện nay đã quan tâm hơn, cùng chung tay với chính quyền địa phương trong việc thực hiện kế hoạch phát huy giá trị di tích Đình Nam Hương gắn với quảng bá, khôi phục dòng tranh dân gian Hàng Trống.
Theo đó, Đoàn Thanh niên phường Hàng Trống đã thành lập Đội tuyên truyền văn hóa Thăng Long Hà Nội để giới thiệu các di tích lịch sử văn hoá và quảng bá dòng tranh dân gian Hàng Trống. Đội tuyên truyền đón các đoàn đại biểu đến tham quan quần thể di tích Tượng đài Vua Lê – Đình Nam Hương, khu vực trưng bày tranh dân gian Hàng Trống tại Đình Nam Hương.
Đồng thời, tuyên truyền giới thiệu về di tích và nhất là dòng tranh dân gian Hàng Trống. Đây là cơ hội để tuyên truyền, quảng bá tranh Hàng Trống tới nhiều người; góp phần bảo tồn, quảng bá và phát huy những giá trị tốt đẹp của dân tộc…
Những hoạt động văn hóa trên cũng đã tạo ra một sự kết nối, gắn kết các di tích trên địa bàn phường Hàng Trống. Qua đó, không chỉ phát huy giá trị các di tích lịch sử văn hóa của phường mà còn tạo ra các điểm du lịch văn hóa có giá trị cho cộng đồng. Từ đó, phát triển du lịch của phường Hàng Trống nói riêng, quận Hoàn Kiếm nói chung.
“Để tiếp tục bảo tồn, quảng bá, phát huy giá trị tranh dân gian Hàng Trống gắn với phát huy giá trị di tích văn hoá, lịch sử Đình Nam Hương, trong thời gian tới, phường Hàng Trống sẽ triển khai nhiều biện pháp. Trong đó, tiếp tục duy trì mô hình tăng cường dân vận khéo trong việc bảo tồn, quảng bá dòng tranh dân gian Hàng Trống gắn với không gian di tích Đình Nam Hương. Đồng thời tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, công tác triển khai thực hiện của UBND phường trong quản lý và phát huy di tích gắn với phát triển du lịch”, ông Đặng Minh Tuấn nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, chủ động trong công tác phối hợp giữa UBND phường với các phòng ban, đơn vị thuộc quận trong công tác bảo tồn, phát huy dòng tranh dân gian Hàng Trống gắn với không gian di tích Đình Nam Hương. Tiếp tục tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, quảng bá về dòng tranh Hàng Trống cũng như không gian di tích Đình Nam Hương, tiếp tục sáng tạo các sản phẩm tuyên truyền đạt chất lượng cao và hướng tới nhiều đối tượng du khách.
Tiếp tục triển khai và thực hiện việc tuyên truyền sâu rộng trong cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và nhân dân trên địa bàn phường thực hiện phong trào thi đua “Dân vận khéo”, xây dựng và nhân rộng các mô hình, điển hình; phát huy sức mạnh tổng hợp, triển khai đồng bộ, có sự phối hợp chặt chẽ và phân công cụ thể giữa chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể.
Tranh dân gian Hàng Trống là một trong những dòng tranh dân gian lâu đời nhất ở Hà Nội cũng như ở Việt Nam, có thể coi đây là một di sản văn hóa nghệ thuật của người Việt. Theo nghiên cứu của các nhà nghiên cứu nghệ thuật và theo dấu tích lịch sử thì phố Hàng Trống trước đây là nơi tập trung nhiều cửa hàng vẽ và bán tranh Hàng Trống. Tranh Hàng Trống có hai nội dung chủ yếu: Một là tranh phục vụ tín ngưỡng tâm linh, trang trí tại các đình, đền, miếu, phủ, điện thờ… Hai là phục vụ phong tục chơi tranh cổ truyền, nhất là vào dịp Tết cổ truyền.
Kim Tiến