Chiến lược giảm phát thải giúp tăng năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam

Theo đại biểu Nguyễn Thị Lan, trong 12 giải pháp chủ yếu bao trùm các lĩnh vực kinh tế – xã hội mà Chính phủ đã đề ra trong thời gian sắp tới, giải pháp số 4 và giải pháp số 7 đã đề cập đến phát triển kinh tế nông nghiệp, đặc biệt là vấn đề giảm phát thải khí nhà kính và giao dịch tín chỉ carbon.

“Tôi cho rằng đây là một vấn đề rất quan trọng, cần phải được quan tâm thích đáng, kịp thời, thường xuyên để đảm bảo môi trường tự nhiên, ổn định đời sống kinh tế, đặc biệt giúp nông nghiệp Việt Nam vượt qua thách thức của cuộc cách mạng chuyển đổi xanh toàn cầu, tiếp tục giữ được vị thế quan trọng trong bản đồ an ninh lương thực thế giới”, đại biểu Nguyễn Thị Lan nêu ý kiến.

Phân tích cụ thể về việc tại sao Việt Nam cần phải quan tâm đến giảm phát thải khí nhà kính và giao dịch tín chỉ carbon, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, bà Nguyễn Thị Lan cho rằng, nông nghiệp Việt Nam có vai trò rất quan trọng, là lợi thế, là trụ đỡ của nền kinh tế. Giá trị xuất khẩu nông sản Việt Nam đạt khoảng 54 tỷ USD trong năm 2023. Theo thống kê, nông nghiệp là ngành tạo ra phát thải lớn khoảng 100 triệu tấn carbon quy đổi và chiếm khoảng 30% tổng lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam, trong đó chủ yếu từ ngành trồng lúa (chiếm 50%), chăn nuôi (19%), quản lý đất và sử dụng phân bón (chiếm 13%) còn lại là xử lý phế phụ phẩm nông nghiệp.

Nghiên cứu sâu sắc tác động của quy định thị trường carbon

Trong thời gian vừa qua, để thực hiện cuộc cách mạng xanh toàn cầu và thực hiện cam kết NET Zero về phát thải khí nhà kính, nhiều quốc gia trên thế giới và trong đó có nhiều nước được coi là thị trường xuất khẩu nông sản của Việt Nam đã xây dựng các hàng rào kỹ thuật giảm phát thải khí nhà kính và thuế carbon hướng tới phát triển xanh bền vững, khoảng 30 nước trên thế giới đã triển khai tính thuế carbon.

Cụ thể, từ tháng 1/2025 Việt Nam xuất khẩu nông sản vào một số thị trường cần phải chứng minh hàng hóa đó không xuất phát từ việc phá rừng và từ tháng 1/2026, hàng rào kỹ thuật về phát thải carbon sẽ được áp dụng ở một số thị trường quốc tế của nông sản Việt Nam.

“Đây là một thách thức rất lớn đối với nhiều quốc gia, đặc biệt là đối với Việt Nam và các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam. Nếu chúng ta không có kế hoạch và các hành động cụ thể để sản xuất nông sản xuất khẩu gắn với giảm phát thải khí nhà kính thì nông sản Việt Nam khi xuất khẩu sẽ bị tính thêm thuế carbon, từ đó làm gia tăng giá xuất khẩu và mất lợi thế cạnh tranh, nhất là trong bối cảnh nhiều quốc gia đã xây dựng hàng rào biên giới về carbon.

Mặc dù có những thách thức như vậy, nhưng nếu chúng ta quan tâm sớm, đúng hướng, thực hiện một cách hiệu quả, đồng bộ, có chiến lược, có kế hoạch rõ ràng để giảm phát thải khí nhà kính, tham gia tích cực vào thị trường tín chỉ carbon thì có thể phát huy lợi thế quốc gia nông nghiệp, tăng vị thế cạnh tranh của nông sản Việt Nam, mang lại giá trị gia tăng cao trong sản xuất nông nghiệp và thu tiền từ tín chỉ carbon”, đại biểu Nguyễn Thị Lan phân tích.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan cũng đánh giá cao hành động của Chính phủ cam kết tham gia vào cuộc Cách mạng xanh cùng với các nước trên thế giới tại COP26 và COP28 và sẵn sàng tham gia thị trường carbon.

Việt Nam đã xây dựng Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Nghị định của Chính phủ quy định về biện pháp giảm phát thải khí nhà kính và thiết lập thị trường giấy phép khí carbon. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã phê duyệt Kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan đặc biệt đánh giá cao Đề án “Phát triển bền vững một triệu hec-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030”. Đề án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần thực hiện các cam kết của Việt Nam với quốc tế tại COP26 và COP28 về phát thải khí nhà kính.

Để giúp người dân hiểu sâu sắc về giá trị to lớn cũng như thách thức của việc giảm phát thải khí nhà kính và thị trường carbon và để có thể thực hiện được cam kết của Việt Nam tại COP26 và COP28, bà Nguyễn Thị Lan kiến nghị một số vấn đề cụ thể.

Một là, cần tuyên truyền sâu rộng tầm quan trọng của việc giảm phát thải khí nhà kính và thị trường carbon. Giao các trường đại học, học viện xây dựng các chương trình đào tạo, nâng cao nhận thức; cung cấp các kiến thức cơ bản về giảm phát thải khí nhà kính và thị trường carbon cho người dân, doanh nghiệp, hợp tác xã; giảng dạy cho sinh viên đại học và học sinh phổ thông.

Hai là, nghiên cứu sâu sắc tác động của quy định thị trường carbon của một số quốc gia đến việc xuất khẩu nông sản Việt Nam khi quy định này được áp dụng từ tháng 1/2026, từ đó đưa ra các giải pháp ứng phó phù hợp, hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp.

Ba là, xây dựng chương trình nghiên cứu khoa học, xây dựng các chính sách hấp dẫn, cụ thể, thiết thực để khuyến khích người dân, doanh nghiệp tích cực tham gia vào thị trường carbon, vừa để phát triển bền vững, vừa làm gia tăng giá trị của ngành nông nghiệp trên cơ sở tham khảo các bài học của các quốc gia EU, Hà Lan, Hoa Kỳ, Nhật Bản.

Thu Cúc