Liên tiếp các vụ đổ trộm thực phẩm, dược phẩm và hàng giả: Chế tài chưa đủ sức răn đe

Chuỗi vụ việc rúng động trên cả nước

Mở đầu tháng 6 là vụ việc ngày 3/6 tại huyện Bình Chánh (Thành phố Hồ Chí Minh), hàng nghìn hộp thuốc và thực phẩm chức năng giả nhãn mác Hàn Quốc, Nhật Bản được phát hiện nằm la liệt tại một bãi đất trống, cạnh đống tro bốc mùi hóa chất nồng nặc.

Theo điều tra, số hàng này được chở từ quận 12 ra đốt phi tang trong đêm với giá chỉ 7 triệu đồng. Tuy nhiên, do cơn mưa bất ngờ khiến đám cháy tắt giữa chừng, lộ ra hàng chục thùng thuốc chưa cháy hết. Giám định cho thấy 95% sản phẩm hoàn toàn không chứa hoạt chất như công bố.

Chỉ vài ngày sau, ngày 9/6, tại xã La Phù (huyện Hoài Đức, Hà Nội), người dân phát hiện hàng tấn bánh kẹo trẻ em mang nhãn hiệu Milo, Ovaltine bị đổ trộm dọc tuyến đường liên xã. Dù còn hạn sử dụng đến năm 2028, nhưng sản phẩm có vỏ hộp in nhòe, địa chỉ chồng chéo tiếng Việt – tiếng Anh và số điện thoại in giả. Sau đợt kiểm tra đột xuất của lực lượng chức năng, nhiều hộ kinh doanh tại đây đồng loạt “cửa đóng then cài”.

Ngày 10/6, tại Đà Nẵng, hàng trăm vỏ thuốc và chai lọ không nhãn mác cũng bị phát hiện bị vứt bừa bãi. Đáng chú ý, trong số đó có loại thuốc “Cetecocenzitax 25mg” do Công ty cổ phần Dược Trung ương 3 sản xuất, hạn sử dụng đến năm 2026, vẫn còn nguyên vỉ.

Đến ngày 16/6, tại thành phố Đà Lạt (Lâm Đồng), hàng trăm sản phẩm mỹ phẩm không rõ nguồn gốc như kem trộn, tinh dầu, bị phát hiện bị vứt dọc đường Trịnh Hoài Đức. Một số hộp vẫn ghi giá bán tới 1 – 1,2 triệu đồng dù đã quá hạn sử dụng.

Ngày 18/6, tại bãi rác phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long (Quảng Ninh), lực lượng chức năng lại phát hiện hàng nghìn hộp thực phẩm chức năng như yến chưng, sữa, thuốc bổ cho trẻ em bị đổ trộm.

Và gần đây nhất là vụ việc hàng nghìn chai nước mắm bị vứt bỏ trong bụi rậm tại thôn Phước Lộc, xã Tam Thái, huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam…

Điểm chung của các vụ việc là sản phẩm bị bỏ lại hầu như đều chưa hết hạn sử dụng, còn nguyên tem mác, không có dấu hiệu đã qua sử dụng. Thực chất, đây không phải là hàng hết hạn mà phần lớn có thể là hàng giả, hàng nhái, hàng nhập lậu không được kiểm nghiệm. Một phần trong số này là hàng đang trong diện tiêu hủy, nhưng bị tuồn ra ngoài để tránh chi phí hoặc che giấu hành vi vi phạm pháp luật.

Chế tài chưa đủ sức răn đe

Cảnh báo về hệ lụy của hành vi này là hoàn toàn có cơ sở. Việc vứt bỏ thuốc, thực phẩm chức năng tại nơi công cộng có thể dẫn đến nguy cơ ngộ độc nếu người dân, đặc biệt là trẻ em, nhặt và sử dụng. Ngoài ra, đây còn là hành vi vi phạm nghiêm trọng quy định về bảo vệ môi trường, gây ô nhiễm đất, nước và tiềm ẩn rủi ro cháy nổ khi chất thải y tế, hóa chất không được xử lý đúng cách.

Theo quy định hiện hành, cá nhân vứt rác y tế, thực phẩm chức năng ra nơi công cộng có thể bị phạt hành chính từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng; tổ chức vi phạm bị phạt gấp đôi. Nếu hành vi này dẫn đến người khác vô tình sử dụng và bị tổn hại sức khỏe, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 138 Bộ luật Hình sự, với mức phạt lên đến 3 năm tù.

Trường hợp sản phẩm không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp, người liên quan có thể bị phạt từ 5 – 50 triệu đồng tùy theo giá trị lô hàng. Với hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả, mức phạt có thể lên đến 7 năm tù theo Điều 194 Bộ luật Hình sự.

Chiến dịch cao điểm chống hàng giả từ 15/5 đến 15/6/2025 do Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo trực tiếp đã góp phần phơi bày những lỗ hổng đáng lo ngại trong chuỗi phân phối. Theo Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), trong đợt cao điểm này, lực lượng chức năng cả nước đã kiểm tra 3.891 vụ, xử lý 3.114 vụ vi phạm với tổng số tiền xử phạt hơn 63 tỷ đồng. Đặc biệt, 26 vụ có dấu hiệu hình sự đã được chuyển giao cho cơ quan điều tra, tăng 50% so với cùng kỳ năm 2024.

Để không lặp lại tình trạng này, giải pháp đặt ra là cần buộc các doanh nghiệp thực hiện tiêu hủy hàng vi phạm tại đơn vị được cấp phép, có sự giám sát chặt chẽ của cơ quan chức năng. Song song đó, các sàn thương mại điện tử, nền tảng mạng xã hội cần được yêu cầu triển khai công cụ phát hiện và gỡ bỏ sản phẩm vi phạm một cách chủ động, thay vì chỉ phản ứng sau khi bị tố cáo.

Đã đến lúc các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và toàn xã hội cần nhìn nhận nghiêm túc, hành động quyết liệt nhằm làm sạch thị trường, bảo vệ người tiêu dùng và tạo dựng môi trường kinh doanh bền vững.

T.An