5 chính sách lớn trong sửa đổi Luật Thi hành án dân sự

Thể chế hóa các quy định, tháo gỡ bất cập, vướng mắc

Báo cáo tại phiên họp, Tổng Cục trưởng Tổng cục thi hành án dân sự (THADS) Nguyễn Quang Thái cho biết, quá trình xây dựng dự thảo Luật THADS đã bám sát kết quả tổng kết 15 năm thi hành Luật THADS, trong đó tập trung thể chế hóa các quy định để đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của tình hình mới, đồng thời tháo gỡ những hạn chế, bất cập.

Bên cạnh đó, Thường trực Ban soạn thảo đã và đang tiếp tục rà soát các văn bản pháp luật có liên quan như: Bộ luật Dân sự; Bộ luật Tố tụng dân sự; Bộ luật Hình sự; Luật Thi hành án hình sự; Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án; Luật Trọng tài thương mại; Luật Xử lý vi phạm hành chính; Luật Phí, lệ phí; Luật Doanh nghiệp; Luật Quản lý thuế; Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân…đặc biệt là rà soát các đạo luật mới được Quốc hội thông qua như: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản; Luật Đất đai; Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, Luật Kinh doanh bất động sản,…để đảm bảo trong quá trình quy phạm hóa các chính sách thống nhất, đồng bộ; đồng thời nghiên cứu để kế thừa quy định luật hiện hành, Luật hóa một số quy định tại nghị định và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Trên cơ sở các chính sách, định hướng lớn, Thường trực Ban soạn thảo đã triển khai xây dựng các nội dung cụ thể, với 05 nhóm vấn đề lớn:

Quy định đầy đủ phạm vi bản án, quyết định do cơ quan THADS tổ chức thi hành, hoàn thiện các nguyên tắc cơ bản trong THADS.

Hoàn thiện các quy định về quyền, nghĩa vụ của đương sự, người tham gia THADS khác; Hoàn thiện tổ chức, hoạt động của hệ thống Cơ quan THADS.

Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan THADS, Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân, người có thẩm quyền trong THADS; vai trò, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan khác trong THADS.

Hoàn thiện quy định về trình tự, thủ tục, rút ngắn thời gian, giảm thiểu chi phí, nâng cao hiệu quả THADS.

Tăng cường các điều kiện bảo đảm, đáp ứng yêu cầu quản lý và hoạt động THADS.

Khó khăn nhất là quy trình, thủ tục THADS

Trao đổi tại cuộc họp, Cục trưởng Cục THADS tỉnh Đắk Lắk Vũ Tuấn Anh cho biết, hiện nay ngoài bản án đã có hiệu lực của Tòa án, cơ quan THADS còn phải thi hành các quyết định công nhận thỏa thuận của các đương sự, quyết định công nhận kết quả hòa giải thành tại tòa án.

Tuy nhiên, thực tiễn thi hành các quyết định này rất phức tạp, kéo dài, đương sự thường lợi dụng để tẩu tán tài sản. Do vậy, ông Tuấn Anh đề xuất phạm vi điều chỉnh của Luật THADS (sửa đổi) quy định cơ quan THADS không thi hành loại quyết định này bởi các quyết định thỏa thuận, hòa giải mang tính chất tự nguyện nên các bên đương sự tự thi hành.

Về trình tự, thủ tục THADS, đại biểu đề xuất Luật sửa đổi dành riêng 1 điều quy định về việc bảo vệ cưỡng chế và bảo vệ các yêu cầu khác của Chấp hành viên trong quá trình làm nhiệm vụ.

Nêu lên thực tế phát sinh nhiều phức tạp trong quá trình giao tài sản cho người mua trúng đấu giá, Cục trưởng THADS Đắk Lắk đề xuất ngay khi kê biên, niêm phong tài sản, cơ quan THADS giao cho người trông coi, bảo quản, tiền trông coi này trừ vào tiền bán tài sản thi hành án. Sau 3 lần cưỡng chế mà không giao được tài sản thì yêu cầu người mua nhận lại tiền để tránh bồi thường về sau (nhất là đối với các tài sản có giá trị lớn, lãi suất lớn), khi nào giao được tài sản thì mới nộp tiền.

Cục trưởng Cục THADS tỉnh Nam Định Nguyễn Minh Đức cho rằng vướng mắc lớn nhất hiện nay là quy trình, thủ tục THADS. Đương sự hiện nay có quyền tự nguyện thỏa thuận xuyên suốt quá trình thi hành án, ông Minh Đức cho rằng nên quy định chỉ được 1 lần thỏa thuận, khi cưỡng chế kê biên thì không còn quyền thỏa thuận, như vậy mới có thể rút ngắn thời gian thi hành án.

Ngoài ra, quy định giao người phải thi hành án quản lý tài sản cũng phát sinh nhiều bất cập bởi nhiều trường hợp xây dựng trên tài sản đã kê biên, lấn sang tài sản khác. Khi đó, chính quyền cưỡng chế hành chính, tháo dỡ đôi khi lại không cùng quan điểm với cơ quan THADS.

Bày tỏ đồng tình với các ý kiến trên, Cục trưởng Cục THADS Hòa Bình Trần Văn Dũng cho rằng, nên hạn chế một phần quyền thỏa thuận của các đương sự để tránh tình trạng thi hành án kéo dài. Ngoài ra, cần quy định trong trường hợp đương sự không tự nguyện, phối hợp trong công tác xác minh thì Chấp hành viên phối hợp cơ quan công an, kiểm sát, chính quyền địa phương tiến hành cưỡng chế xác minh. Đây là quy định mới mà Luật THADS hiện hành chưa có.

Còn đại diện Tòa án nhân dân tối cao đề nghị cân nhắc việc mở rộng quyền của đương sự, đặc biệt là quyền chủ động xác minh thi hành án bởi đây là trách nhiệm của cơ quan THADS, nếu đương sự không thực hiện quyền này thì ai thực hiện cho họ?

5 chính sách lớn trong sửa đổi Luật THADS

Phát biểu tại phiên họp, Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Quang Dũng nêu rõ, các nội dung bổ sung, điều chỉnh phải có căn cứ, dựa trên tổng kết thực tiễn và đáp ứng chủ trương của Đảng, từ đó nêu bật sự cần thiết ban hành Luật. Trong xây dựng dự án luật, các ý kiến phải khả thi, phù hợp với thực tiễn, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số…

Đối với các vướng mắc về chế tài, Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao cho rằng cần nghiên cứu cơ chế, cân nhắc tính phù hợp với các đạo luật khác có liên quan để thực hiện luật hóa chế tài đảm bảo các hoạt động thi hành án được thực thi đạt hiệu quả cao.

Sau khi nghe các ý kiến tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi đề nghị Ban soạn thảo và Tổ biên tập tổng hợp đầy đủ các ý kiến để chọn lọc, tiếp thu và tiếp tục rà soát. Thứ trưởng nhấn mạnh, việc xây dựng dự án Luật THADS (sửa đổi) được coi là thách thức lớn với cơ quan chủ trì soạn thảo vì đây là Luật có tác động xã hội lớn, liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của rất nhiều cơ quan, bộ, ngành.

Do đó, Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần tập trung, đẩy nhanh tiến độ thực hiện nhiệm vụ, các thành viên Ban soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, góp ý, Tổ biên tập tiếp tục phát huy vai trò của mình, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan, các đơn vị của Bộ Tư pháp để hoàn thiện dự thảo theo đúng tiến độ.

Dự thảo Luật THADS (sửa đổi) gồm: 06 Phần, 28 chương, 342 Điều (tăng 43 Điều so với Đề cương chi tiết trong hồ sơ lập đề nghị, tăng 159 Điều so với Luật THADS hiện hành), trong đó có 146 Điều xây dựng mới, 196 Điều được sửa đổi, bổ sung hoặc tách ra từ các quy định của Luật THADS hiện hành.

Dự án Luật được Chính phủ thông qua 05 Chính sách lớn: (1). Chính sách 1. Quy định đầy đủ phạm vi bản án, quyết định do cơ quan THADS tổ chức thi hành, hoàn thiện các nguyên tắc cơ bản trong THADS; (2). Chính sách 2. Hoàn thiện các quy định về quyền, nghĩa vụ của đương sự, người tham gia THADS khác; (3). Chính sách 3. Hoàn thiện tổ chức, hoạt động của hệ thống Cơ quan THADS; nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan THADS, Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân, người có thẩm quyền trong THADS; vai trò, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan khác trong THADS; (4). Chính sách 4. Hoàn thiện quy định về trình tự, thủ tục, rút ngắn thời gian, giảm thiểu chi phí, nâng cao hiệu quả THADS; (5). Chính sách 5. Tăng cường các điều kiện bảo đảm, đáp ứng yêu cầu quản lý và hoạt động THADS.

LS