Sống đẹp
Văn hóa Sự kiện
Tiktok
Trong khuôn khổ các hoạt động nhân “Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam” năm 2024, tại Làng Văn hóa, Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào Dao quần chẹt đến từ tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức tái hiện nghi lễ “Đặt tên âm và lên đèn” trong lễ Cấp sắc độc đáo của dân tộc mình.
Người Dao ở huyện Cẩm Thủy, tỉnh Thanh Hóa còn bảo tồn nhiều phong tục tập quán truyền thống, đặc biệt là các nghi lễ chu kỳ đời người, trong đó có lễ Cấp sắc.
Lễ Cấp sắc là nghi lễ thể hiện nhân sinh quan, tín ngưỡng, văn hóa đời sống đồng bào người Dao. Đây là nghi lễ quan trọng, công nhận sự trưởng thành đối với người đàn ông.
Trong lễ Cấp sắc, người thụ lễ được đặt pháp danh (tên âm). Sau khi trải qua nghi lễ này, người đàn ông Dao được công nhận là con cháu Bàn Vương, được trao quyền làm thầy, được cấp âm binh và được thờ cúng tổ tiên.
Lễ Cấp sắc là sự kết hợp giữa văn hóa tâm linh và văn hóa nghệ thuật-âm nhạc,… các lễ vật trong lễ Cấp sắc có: Thịt lợn, thịt gà, bánh giầy, bị gạo, rượu, tiền đồng, bộ tranh Đại đường, vải trắng, thanh âm dương, dấu gỗ, đèn, nến, mũ, tranh đội đầu lúc múa, thuyền tượng trưng, áo choàng ngoài, hương, tiền ma, ghế ngồi cấp sắc, gậy thầy cúng, thanh kiếm, ấm rót nước cúng, hũ rượu… Kết hợp với âm nhạc dân tộc: trống, chiêng, kèn, chũm chọe, tù và, chuông đồng, thanh la.
Tại buổi tổ chức lễ có Thầy Cúng (3 thầy chính và 4 thầy phụ giúp việc), 1 người thụ lễ, Bố mẹ người thụ lễ, 03 người hát ví, 01 người thổi kèn, 01 người thổi tù và, 01 đánh trống, chiêng cùng với những người được mời đến tham dự.
Một trong những phần nghi lễ quan trọng của lễ Cấp sắc là “Lễ đặt tên âm và lên đèn”. Trước tiên đồng bào người Dao chuẩn bị và mời thầy cúng. Chuẩn bị vào lễ, thầy cúng thắp hương ở bàn thờ tổ, làm phép xua đuổi tà ma xấu để buổi lễ được diễn ra tốt đẹp. Trống, chiêng, chuông bắt đầu nổi lên, mùi hương nồng ấm lan tỏa khắp nhà, những bức tranh rực rỡ sắc màu mang lại vẻ uy nghi, đàn lễ tươm tất… đã tạo nên một không gian thiêng.
Tiếp đến thầy cúng làm lễ xin phép và trình diện. Lúc này các thầy cúng cầm que tre đi vòng quanh và đứng đằng sau người thụ lễ, làm các động tác khác nhau để trình diện người thụ lễ lên gia tiên dòng tộc.
Thầy cúng đặt và viết tên thiêng của người chịu lễ lên bàn cúng để xin sự chứng nhận của các thần, thánh. Đây là lễ báo cáo với các thần linh, tổ tiên về việc đặt tên thứ hai (tên âm) cho người con trai trong dòng tộc được ghi vào gia phả. Khi qua đời, con cháu sẽ cúng giỗ theo tên âm, lễ vật gồm có gạo, tiền đồng, áo rồng và mũ của người thụ lễ, đạo sắc cho người thụ lễ, đèn, nến. Việc đầu tiên là thầy cả khấn và trao áo rồng, mũ cho người thụ lễ, người thụ lễ quỳ lạy trước đàn lễ và bàn thờ tổ tiên.
Sau khi thầy cúng xin âm dương tìm sự đồng ý của tổ tiên và thần linh cho tên mà gia đình chọn, tiếp theo là lễ lên đèn. Người thụ lễ được soi sáng bằng 3 ngọn đèn và 7 ngọn đèn. Thầy cả vừa múa vừa phép, thầy hai đọc các đạo sắc, những điều thề nguyện và điều răn dạy.
Sau khi lên đèn, các thầy cúng mời gia tiên, thần thánh và mời Ngọc hoàng để chứng kiến lễ truyền phép cho người thụ lễ. Bảy thầy làm phép, đi xung quanh chiếc thuyền tượng trưng để đưa người thụ lễ đi “tầm sư học đạo”. Làm phép xong, bảy thầy đỡ người thụ lễ dậy, để ngồi ghế cạnh bàn thờ. Thuyền được cuộn lại, đem cất.
Lễ Cấp sắc vừa chứa đựng giá trị nhân văn, vừa mang tính giáo dục sâu sắc, thể hiện qua các điều kiện giáo huấn ghi trong các văn bản cấp sắc. Đây là một trong những nghi lễ mang đậm tín ngưỡng văn hóa dân tộc Dao cần được bảo tồn, giữ gìn và phát huy.
Theo Hải Ly
Theo dõi Văn Hóa Sự Kiện trên
