Quá trình sáp nhập, tinh gọn bộ máy dẫn tới một bộ phận công chức, viên chức, người lao động dôi dư phải nghỉ việc. Lực lượng này sẽ tác động đến thị trường lao động theo cả hai chiều hướng.

Hiện nay, chưa có kết quả thống kê cụ thể số lượng cán bộ, công chức, viên chức, người lao động nghỉ việc do sáp nhập, tinh gọn bộ máy, nhưng dự kiến sẽ là con số không nhỏ, ước tính khoảng 100.000 người.
Số lượng nhân sự nghỉ việc do sáp nhập, tinh giản bộ máy này sẽ dịch chuyển môi trường làm việc từ khu vực công sang khu vực tư. Xét ở chiều hướng tích cực, đây là nguồn lực lao động chất lượng cung ứng cho thị trường lao động.
Về năng lực, hầu hết trong số những người này đã được đào tạo bài bản và có kinh nghiệm làm việc, nên khi chuyển sang làm việc khu vực tư họ sẽ đáp ứng được yêu cầu công việc mới.
Bên cạnh đó, khu vực tư là khu vực năng động và linh hoạt, nên đối với những công chức, viên chức có trình độ và năng lực, khi chuyển từ khu vực công sang làm việc ở khu vực tư thì họ sẽ có “đất” để phát huy năng lực, thỏa sức sáng tạo và chế độ đãi ngộ cũng sẽ tương xứng với năng lực và sự đóng góp của họ.
Nghị định 178/2024/NĐ-CP ngày 31/12/2024 của Chính phủ quy định 8 chính sách lớn về chế độ với cán bộ, công chức, viên chức khi thực hiện sắp xếp bộ máy. Trong đó, đối với cán bộ, công chức nghỉ thôi việc được hưởng các khoản trợ cấp, được bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội hoặc hưởng bảo hiểm xã hội một lần theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội.
Đối với viên chức và người lao động nghỉ thôi việc, theo quy định tại Điều 10 Nghị định 178/2024/NĐ-CP, thay vì được trợ cấp 3 tháng tiền lương hiện hưởng để tìm việc làm như cán bộ, công chức nghỉ thôi việc thì họ được được hưởng trợ cấp thất nghiệp do Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp chi trả do tham gia bảo hiểm thất nghiệp.
Như vậy, những cán bộ, công chức, viên chức, người lao động nghỉ việc do sắp xếp bộ máy sẽ được hưởng trợ cấp tìm việc hoặc trợ cấp thất nghiệp. Đây là khoản trợ cấp giúp họ giảm bớt khó khăn về tài chính trong giai đoạn tìm kiếm việc làm khi chuyển từ khu vực công sang khu vực tư.
Tuy nhiên, ở chiều hướng ngược lại, số lượng lớn cán bộ, công chức, viên chức, người lao động nghỉ việc do sắp xếp bộ máy sẽ tạo áp lực không nhỏ lên thị trường lao động.
Theo số liệu thống kê, tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động năm 2024 là 2,24%. Dự báo, thị trường lao động năm 2025 của cả nước sẽ có sự phục hồi mạnh mẽ. Nhưng nếu không có sự nỗ lực từ nhiều phía và những chính sách phù hợp thì áp lực từ những nhân sự chuyển từ khu vực công sang khu vực tư sẽ có khả năng làm tăng tỷ lệ thất nghiệp.
Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những địa phương có số lượng lớn cán bộ, công chức, viên chức, người lao động nghỉ việc do sắp xếp bộ máy. Chỉ tính riêng số lượng cán bộ, công chức, viên chức dôi dư do sáp nhập 80 phường đã hơn 1.000 người.
Theo tính toán của Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và Thông tin thị trường lao động Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2025 lực lượng lao động của thành phố ước tính 4.929.258 người, trong khi đó cầu lao động là 4.779.277 người.
Số liệu này cho thấy, có sự chênh lệch cung – cầu lao động theo hướng cung lớn hơn cầu. Cộng thêm sự bổ sung số nhân sự dôi dư do sáp nhập, tinh gọn bộ máy, áp lực lên thị trường lao động thành phố là không hề nhỏ.
HĐND Thành phố Hồ Chí Minh đã có Nghị quyết quy định về chế độ hỗ trợ bổ sung đối với các trường hợp nghỉ việc do tinh giản biên chế; nghỉ việc do dôi dư khi sắp xếp lại đơn vị hành chính. Trong đó, thành phố có những khoản hỗ trợ thêm ngoài những chính sách chung của Chính phủ.
Cùng với Thành phố Hồ Chí Minh, nhiều địa phương trong cả nước đã có những đề xuất về chính sách hỗ trợ thêm đối với cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy. Hầu hết các chính sách đều tập trung hỗ trợ về mặt tài chính đối với các trường hợp nghỉ việc do sáp nhập, tinh gọn bộ máy.
Về chính sách đối với các trường hợp nghỉ việc sáp nhập, tinh gọn bộ máy, nhiều ý kiến cho rằng ngoài các khoản hỗ trợ về tài chính, cần có thêm các chương trình đào tạo nghề và giới thiệu việc làm để giúp người lao động tìm công việc mới khi chuyển từ khu vực công sang khu vực tư.
Thu Huyền