Hàng giả, hàng nhái tràn lan ở Hà Nội: Ai chịu trách nhiệm?

Hàng giả, hàng nhái hoành hành

Không khó để bắt gặp hàng loạt sản phẩm “na ná” hàng thật được bày bán công khai tại các khu chợ truyền thống như Ninh Hiệp (Gia Lâm), Đồng Xuân (Hoàn Kiếm), hoặc rao bán tràn lan trên các sàn thương mại điện tử. Với mức giá rẻ bất ngờ và mẫu mã bắt mắt, các sản phẩm nhái thương hiệu nổi tiếng như Adidas, Chanel, Gucci, Apple… vẫn có sức tiêu thụ lớn, đặc biệt trong nhóm khách hàng là học sinh, sinh viên, người lao động có thu nhập trung bình.

Chị Nguyễn Anh Thư (quận Đống Đa) chia sẻ: “Tôi từng đặt mua mỹ phẩm được quảng cáo là hàng Nhật nội địa trên mạng. Giá rẻ hơn một nửa so với siêu thị nên tôi mua thử. Dùng vài lần thì da bị kích ứng. Mang sản phẩm đến hỏi thì hóa ra là hàng nhái, vỏ mẫu mã giống y hệt hàng thật”.

Không chỉ hàng tiêu dùng, các sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe như thực phẩm chức năng, sữa bột, thuốc đông y cũng bị làm giả với quy mô đáng lo ngại. Trong tháng 5/2025, lực lượng Quản lý thị trường (QLTT) Hà Nội đã phát hiện một kho hàng tại Quốc Oai chứa hơn 11.000 hộp thực phẩm chức năng nghi giả, không rõ nguồn gốc, được đóng gói tinh vi. Cũng trong tháng này, tại chợ đầu mối phía Nam, lực lượng chức năng phát hiện hàng trăm sản phẩm sữa nhập lậu, không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc.

Theo Đội QLTT số 1 (Cục QLTT Hà Nội), thủ đoạn làm giả ngày càng tinh vi. Có lô hàng giả mà ngay cả người trong ngành cũng khó phân biệt nếu không xét nghiệm mẫu. Các đối tượng thường lợi dụng nhà xưởng nhỏ lẻ ở vùng ven Thành phố hoặc hoạt động online, rất khó lần theo dấu vết.

Bên cạnh đó, theo đánh giá từ nhiều chuyên gia, công tác kiểm tra hiện chủ yếu dựa vào hậu kiểm, tức là sản phẩm đã ra thị trường rồi mới kiểm tra, xử lý. Khi hàng đã đến tay người tiêu dùng, việc thu hồi, khắc phục hậu quả là rất khó. Nghị định 15/2018/NĐ-CP về quản lý an toàn thực phẩm cho phép doanh nghiệp “tự công bố” sản phẩm đã tạo ra kẽ hở lớn cho hàng giả trà trộn.

Luật sư Trịnh Khánh Toàn – Đoàn luật sư thành phố Hà Nội, nhận định: “Hiện nay, người tiêu dùng quá dễ bị đánh lừa bởi bao bì bắt mắt và quảng cáo sai sự thật. Trên các sàn thương mại điện tử, việc kiểm soát chất lượng sản phẩm rao bán còn lỏng lẻo. Nhiều trường hợp, dù bị tố cáo nhưng sản phẩm vi phạm vẫn tiếp tục được bày bán sau vài ngày “ẩn mình”.

Đã đến lúc phải hành động quyết liệt

Trước thực trạng đáng báo động, Chính phủ đã chỉ đạo mở đợt cao điểm toàn quốc chống hàng giả, hàng nhái từ ngày 15/5 đến 15/6/2025. Riêng tại Hà Nội, chỉ trong vòng nửa tháng, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý hàng chục vụ vi phạm, thu giữ hàng tấn hàng hóa giả mạo nhãn hiệu, không rõ nguồn gốc. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, đó mới chỉ là phần nổi của tảng băng chìm.

Luật sư Trịnh Khánh Toàn nhấn mạnh: “Cần sửa đổi các quy định về thương mại điện tử, buộc các sàn phải có trách nhiệm xác minh danh tính người bán, giám sát chất lượng hàng hóa và gỡ bỏ kịp thời các sản phẩm vi phạm. Ngoài xử phạt hành chính, cần truy cứu trách nhiệm hình sự với những hành vi sản xuất, tiêu thụ hàng giả có tổ chức, gây hậu quả nghiêm trọng”.

Cùng quan điểm, luật gia Lưu Đức Dũng cho rằng: “Các doanh nghiệp có hàng hóa bị làm giả cần chủ động đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, mẫu mã tại Cục Sở hữu trí tuệ và phối hợp với lực lượng chức năng để xử lý nhanh các vụ xâm phạm. Đồng thời, cần đẩy mạnh ứng dụng tem truy xuất nguồn gốc, mã QR, blockchain để kiểm soát chuỗi cung ứng”.

Ở góc độ quản lý Nhà nước, Thành phố đang tăng cường kết nối dữ liệu liên ngành giữa Y tế – Công Thương – Công an – Hải quan để phát hiện sớm các điểm sản xuất, kinh doanh hàng giả. Cục QLTT Hà Nội đã đề xuất thí điểm mô hình giám sát chủ động, cho phép xử phạt từ khâu quảng cáo, rao bán, thay vì chỉ xử phạt khi phát hiện tại kho hàng.

Về phía người dân, anh Nguyễn Anh Trọng (ở Tây Mỗ, Nam Từ Liêm) đề xuất: “Tôi nghĩ nên có app chính thống do Nhà nước quản lý, để người mua có thể quét mã, kiểm tra nguồn gốc sản phẩm trước khi mua. Chúng tôi sẵn sàng phối hợp cung cấp thông tin khi phát hiện dấu hiệu gian lận”.

Một số doanh nghiệp bán lẻ cũng kiến nghị Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ phát triển hệ thống phân phối hàng chính hãng rõ ràng, dễ tiếp cận với người tiêu dùng. “Nếu hàng chính hãng được phân phối rộng rãi với mức giá hợp lý thì tự nhiên hàng nhái sẽ khó sống”, ông Nguyễn Thế Hiệp – người từng quản lý chuỗi cửa hàng điện máy nhận định.

Hà Nội là trung tâm thương mại lớn nhất miền Bắc, cũng là nơi hội tụ nhiều thương hiệu uy tín trong và ngoài nước. Nếu không quyết liệt chặn đứng hàng giả, uy tín hàng Việt sẽ dần bị bào mòn, gây tổn thất không thể đong đếm. Vì vậy, hơn lúc nào hết, công cuộc “làm sạch” thị trường cần được coi là nhiệm vụ cấp bách, liên tục và có chiến lược lâu dài.

Thực tế cho thấy, xử lý hàng giả không chỉ là nhiệm vụ của cơ quan chức năng, mà còn cần sự vào cuộc của cả cộng đồng: từ người tiêu dùng cảnh giác, doanh nghiệp chủ động bảo vệ thương hiệu, đến các nền tảng thương mại điện tử siết chặt kiểm duyệt. Đặc biệt, cần nâng cao nhận thức pháp luật, để người tiêu dùng không tiếp tay cho hành vi tiêu thụ hàng giả chỉ vì ham rẻ.