Lần đầu tiên công bố Báo cáo quốc gia về hộ tịch

Sáng 25/4, Cục Thống kê (Bộ Tài chính) chính thức công bố Báo cáo quốc gia về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2021-2024.

Báo cáo do Cục Thống kê xây dựng trên cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc, với sự hỗ trợ hiệu quả của Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc và Tổ chức Y tế công cộng toàn cầu. Đây là cột mốc quan trọng của Việt Nam trong hành trình xây dựng hệ thống dữ liệu toàn diện, minh bạch, lấy con người làm trung tâm.

 Những chuyển biến tích cực trong đăng ký hộ tịch

Báo cáo cho thấy Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ đáng kể trong lĩnh vực đăng ký khai sinh và khai tử. Tỉ lệ khai sinh đúng hạn (trong vòng 60 ngày kể từ khi trẻ chào đời) tăng đều qua các năm, đạt 84,9% vào năm 2024. Đăng ký khai tử đúng hạn (trong vòng 15 ngày sau khi một người qua đời) cũng đạt mức 69,3%. Những con số này phản ánh nỗ lực cải thiện tính kịp thời và độ phủ của hệ thống đăng ký hộ tịch trên toàn quốc.

Tuy nhiên, báo cáo cũng cho thấy khoảng cách rõ rệt giữa các vùng miền và nhóm dân tộc. Ở một số dân tộc thiểu số, tỉ lệ đăng ký khai sinh và khai tử muộn vẫn còn rất cao, có dân tộc lên tới gần 80%. Một loạt chỉ số đáng chú ý khác cho thấy các xu hướng dân số đang thay đổi nhanh chóng. Tổng tỉ suất sinh hiện đã giảm xuống dưới mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ), làm dấy lên những lo ngại về nguy cơ già hóa dân số trong tương lai gần.

Đặc biệt, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh tiếp tục kéo dài, với tỉ lệ 104–106 bé trai/100 bé gái, vẫn cao hơn mức sinh học tự nhiên, thậm chí ở một số địa phương như Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Hưng Yên, Hà Nội, Bắc Giang, tỉ lệ này vượt xa ngưỡng báo động.

Ngoài ra, tuổi trung bình khi sinh con của phụ nữ đang có xu hướng tăng dần, có sự khác biệt lớn về tuổi trung bình khi sinh con của người mẹ chia theo dân tộc của mẹ. Phụ nữ dân tộc Hoa và dân tộc Kinh có tuổi trung bình khi sinh con cao nhất, lần lượt là 29,9 tuổi và 29,4 tuổi, cao hơn từ 6 đến 7 tuổi so với phụ nữ ở nhiều dân tộc khác như La Ha (23,2 tuổi), Cơ Lao (23,3 tuổi), La Hủ (23,7 tuổi), Hrê (23,8 tuổi), Xinh Mun (23,9 tuổi).

Dữ liệu là nền tảng của quản trị hiện đại

Phát biểu tại lễ công bố, Phó Cục trưởng Cục Thống kê Đỗ Thị Ngọc nhấn mạnh: “Lần đầu tiên, Việt Nam có thể sử dụng bộ dữ liệu hộ tịch đầy đủ và cập nhật để phân tích các chỉ số sinh, tử, kết hôn trên phạm vi toàn quốc. Đây không chỉ là một bước tiến về kỹ thuật thống kê, mà còn là nền tảng để bảo đảm quyền được hiện diện trong hệ thống quản trị quốc gia của mọi công dân.”

Báo cáo khẳng định rằng các khoản đầu tư của Chính phủ vào chuyển đổi số trong hệ thống hộ tịch đang mang lại hiệu quả rõ rệt. Việc tích hợp hệ thống đăng ký hộ tịch điện tử với các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân số, y tế, giáo dục… sẽ giúp tăng tính liên thông, giảm trùng lặp và bảo đảm độ chính xác của dữ liệu dân cư.

Để tiếp tục phát huy hiệu quả, Báo cáo khuyến nghị cần tiếp tục nâng cấp công nghệ cho hệ thống đăng ký hộ tịch điện tử quốc gia, đồng thời tăng cường tập huấn cho cán bộ cơ sở, những người đóng vai trò tuyến đầu trong công tác đăng ký. Một hướng đi quan trọng là tăng khả năng tiếp cận dịch vụ hộ tịch cho các nhóm yếu thế, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa và trong các nhóm dân tộc thiểu số.

Cục trưởng Cục Thống kê Nguyễn Thị Hương khẳng định: “Chênh lệch trong đăng ký hộ tịch giữa các vùng miền và dân tộc là một thực tế cần được khắc phục. Tuy nhiên, chúng tôi cũng lạc quan rằng với sự đầu tư bài bản vào hạ tầng số, cùng sự vào cuộc của chính quyền địa phương và hệ thống chính trị, mục tiêu ‘không ai bị bỏ lại phía sau’ trong hệ thống dữ liệu dân cư là hoàn toàn khả thi.”

Ngô Thanh Huyền

Theo dõi Văn Hóa Sự Kiện trên